ترومای دندان شیری کودکان یکی از شایع‌ترین حوادث در سنین ۱ تا ۶ سال است که اغلب با زمین‌خوردن، بازی یا تصادف رخ می‌دهد. ضربه به دندان شیری می‌تواند باعث شکستگی، لق شدن یا حتی افتادن دندان شود و اگر سریع اقدام نشود، به مشکلات دائمی مانند مال‌اکلوژن یا عفونت منجر می‌گردد. بر اساس راهنماهای AAPD و NIDCR ۲۰۲۵، ترومای دندان شیری در ۳۰ درصد کودکان پیش‌دبستانی دیده می‌شود و اقدام فوری والدین می‌تواند دندان را تا ۸۵ درصد نجات دهد. این مقاله برای مادرانی است که با دندان شیری شکسته یا دندان کودک افتاده مواجه شده‌اند و به دنبال راهکارهای عملی هستند.

ترومای دندان شیری: انواع و علائم هشدار

ترومای دندان شیری به آسیب‌های ناشی از ضربه گفته می‌شود و انواع آن شامل:

• شکستگی مینا: ترک یا پریدگی کوچک بدون درد.
• شکستگی عمیق: رسیدن به عاج یا پالپ با حساسیت یا خونریزی.
• لق شدن (لوکساسیون): دندان شل شده اما در جای خود.
• جابه‌جایی (اینتروژن/اکستروژن): دندان به داخل یا خارج رانده شده.
• افتادن کامل (آوولژن): دندان کاملاً از جای خود خارج شده.

علائم هشدار ضربه به دندان شیری شامل درد، خونریزی، تغییر رنگ (سیاه یا خاکستری شدن) و تورم لثه است. AAPD تأکید می‌کند در ۵۰ درصد موارد، آسیب به جوانه دندان دائمی نیز رخ می‌دهد.

ضربه به دندان شیری: اقدامات فوری در خانه

وقتی ضربه به دندان شیری رخ داد، آرامش مادر کلیدی است. اقدامات فوری:

1. بررسی دهان: خونریزی را با گاز تمیز کنترل کنید.
2. دندان افتاده: اگر دندان کودک افتاده، آن را از تاج بگیرید (نه ریشه)، در شیر یا سرم فیزیولوژی نگه دارید و حداکثر ۱ ساعت به دندانپزشک برسید.
3. دندان لق: کودک را از جویدن منع کنید و غذای نرم بدهید.
4. دندان شکسته: تکه شکسته را اگر پیدا شد، در شیر نگه دارید.
5. سرد کردن: کمپرس سرد روی صورت برای کاهش تورم.

دندان شیری شکسته: درمان‌های ممکن

دندان شیری شکسته بسته به عمق آسیب درمان می‌شود:

• شکستگی کوچک: صاف کردن لبه‌ها یا کامپوزیت.
• شکستگی عمیق: پالپوتومی یا روکش SSC.
• شکستگی با پالپ: درمان ریشه شیری یا کشیدن.

AAPD توصیه می‌کند دندان شیری شکسته همیشه حفظ شود مگر در موارد شدید، زیرا از دست دادن زودرس فضای دندان دائمی را مختل می‌کند.

دندان کودک افتاده: آیا می‌توان دوباره کاشت؟

دندان کودک افتاده (آوولژن کامل) در دندان شیری معمولاً دوباره کاشته نمی‌شود، زیرا ممکن است به جوانه دائمی آسیب بزند. AAPD پروتکل:

• دندان را تمیز نکنید (ریشه حساس است).
• در شیر یا بزاق مادر نگه دارید.
• سریع به دندانپزشک مراجعه کنید تا فضانگه نصب شود.

در موارد نادر، اگر ریشه کامل باشد، ری‌ایمپلنتاسیون ممکن است.

دندان شیری لق شده: مراقبت و پیگیری

دندان شیری لق شده پس از ضربه اغلب خودبه‌خود ثابت می‌شود. مراقبت‌ها:

• غذای نرم برای ۱ هفته
• اجتناب از بازی‌های پرخطر
• ویزیت ۱ هفته و ۳ ماه بعد برای رادیوگرافی

NIDCR نشان می‌دهد ۸۰ درصد موارد لق شدن بدون عارضه بهبود می‌یابد.

درمان ترومای دندان کودکان: گزینه‌های پیشرفته

درمان ترومای دندان کودکان شامل:

• اسپلینت: برای دندان‌های جابه‌جا شده، فیکس کردن با سیم ۱-۲ هفته.
• روکش SSC: برای شکستگی عمیق.
• پالپوتومی: اگر پالپ آسیب دیده باشد.
• فضانگه: همیشه پس از از دست دادن دندان.

AAPD تأکید دارد درمان در ۲۴ ساعت اول، نتایج را ۷۰ درصد بهتر می‌کند.

پیشگیری از ترومای دندان شیری: نکات مادرانه

• استفاده از محافظ دهان در ورزش
• نظارت در بازی‌های پرخطر
• آموزش “دست روی دهان” در زمین‌خوردن
• ویزیت منظم از ۱ سالگی

سوالات پرتکرار مادران

۱. دندان کودک افتاده را در آب بگذارم؟ خیر، در شیر یا سرم فیزیولوژی.

۲. ضربه به دندان شیری دائمی را خراب می‌کند؟ در ۵۰ درصد بله، اما با درمان زودهنگام قابل کنترل.

نتیجه‌گیری

ترومای دندان شیری کودکان با اقدام فوری و درمان تخصصی کاملاً قابل مدیریت است. والدین با شناخت ضربه به دندان شیری، دندان شیری شکسته، دندان کودک افتاده و دندان شیری لق شده، می‌توانند آینده لبخند فرزندشان را حفظ کنند. برای مشاوره، با دندانپزشک کودکان مشورت کنید.