سلامت دهان و دندان کودکان برای والدین از اهمیت بالایی برخوردار است و از همان دوران شیرخوارگی نیز دغدغه ی حفظ سلامت آن را دارند. در سنین خردسالی، معمولا به دلیل عدم مراقبت هایی که ممکن است وجود داشته باشد، احتمال بروز آسیب های مختلف به دهان و دندان بسیار بالا خواهد بود. درد های مربوط به پوسیدگی های دهان و دندان نیز برای کودکان بسیار آزار دهنده و غیر قابل تحمل می باشد.
بروز آسیب های مختلف به دهان و دندان در دوران کودکی، می تواند آثار نامناسبی را در دوران بزرگسالی نیز به جا بگذارد. به همین دلیل انجام آموزش های مختلف به کودکان برای مراقبت از دهان و دندان بسیار حائز اهمیت می باشد.

علت تلخی دهان کودک

تلخی دهان در کودکان می‌تواند یکی از مشکلات رایج در دوران کودکی باشد. عوامل مختلفی می‌تواند باعث ایجاد تلخی دهان در این گروه سنی شود، از جمله مصرف برخی مواد غذایی تلخ، مصرف داروها، عدم حفظ بهداشت دهان و دندان، عفونت‌های دهانی، نقص عملکرد غدد تولید مخاط و تغییرات طبیعی در سلیقه کودکان. تلخی دهان می‌تواند باعث کاهش اشتها، ناراحتی در زمان خوردن غذا، تغییر در رفتار خوردن و نیز ایجاد نگرانی در والدین شود. در صورت برطرف نشدن این مشکل، بهتر است به پزشک یا دندانپزشک مراجعه کرده و علل آن را بررسی کنید. همچنین، توجه به بهداشت دهان و دندان کودکان و ارائه یک تغذیه سالم و تنوع‌دهنده نیز می‌تواند مفید باشد.

روش های  اصولی  بهداشت دهان و دندان

به طور طبیعی، کودکان با داشتن دندان های سالم، جنب و جوش بیشتری دارند و شاد تر نیز هستند. بنابراین آموزش اصولی و دقیق نحوه ی مراقبت از دهان و دندان به کودکان می تواند در روحیه و نشاط کودکی آن ها نقش پررنگی داشته باشد. نکته ی مهمی که در مورد مراقبت های دوران کودکی از محیط دهان و دندان وجود دارد این است که هزینه های مربوط به دندانپزشکی نیز به حداقل می رسد.

نکته  دیگری که می تواند در حفظ سلامت دهان و دندان کودک موثر باشد، آموزش اهمیت به این موضوع می باشد. کودکان با دیدن آموزش های مختلف در خصوص روش های مختلف برای حفظ سلامت دندان، به صورت ناخودآگاه به مراقبت از دندان های خود عادت می کنند. در این مورد نباید تاثیر مکیدن انگشت بر روی دندان کودکان را نیز نادیده گرفت.
زیرا کودکان به دلیل کنجکاوی هایی که دارند، ممکن است به اجسام و اشیای مختلف دست بزنند و انگشتان خود را بمکند که می تواند باعث انتقال عفونت های مختلف به محیط دهان و دندان آن ها شود.

آموزش مسواک زدن به کودکان

یکی از بهترین روشهای مراقبت از دندان کودکان، آموزش مسواک زدن به آن ها می باشد. در این مورد می توان با انجام آموزش های مختلف به کودک، به اهمیت همین چند دقیقه مسواک زدن در روز در سلامت دهان و دندان پرداخته شود. البته مسواک زدن دندان های شیری کودکان به دلیل مقاومت کمتر و حساسیت هایی که دارند، باید با مراقبت و احتیاط بیشتری همراه است و آموزش درست آن بسیار مهم خواهد بود.

به طور معمول نیز مسواک زدن برای کودکان خوشایند به نظر نمی رسد و از آن دوری می کنند. به همین دلیل پیش از انجام آموزش مسواک زدن به کودکان، باید اهمیت این کار و تاثیر آن در سلامت طولانی مدت، آموزش داده شود. برای درک بهتر این موضوع، می توان با مثال های مختلف و بیان مناسب، به کودک توضیح داد که با خوردن غذا، ذرات باقیمانده در لا به لای دندان می تواند باعث پوسیدگی دندان شود.

با توجه به زمانبر بودن این آموزش ها و لزوم رعایت کردن بهداشت دهان و دهان، بهتر است تا بعد از عادت کردن کودک به مسواک زدن، از روش فلوراید تراپی کودکان استفاده شود که این روش باعث تقویت مینای دندان شده و از پوسیدگی دندان های شیری نیز جلوگیری می کند.
از نکات مهم بعد از فلوراید تراپی کودکان این است که تا حدود ۳ ساعت بعد از آن نباید چیزی بخورد. بعد از گذشت این زمان نیز بهتر است از خوراکی هایی مانند موز، سوپ و سیب زمینی پوره شده استفاده نماید.

آموزش صحیح نخ دندان کشیدن کودکان

نکته ی مهمی که در مورد بهداشت دهان و دندان کودکان وجود دارد این است که حتی در صورت مسواک زدن دندان ها، نقاطی از دندان به طور کامل با مسواک پاک نمی شود. معمولا لا به لای دندان ها پلاک هایی به مرور ایجاد می شود که تنها با نخ دندان کشیدن برطرف می شوند.
برای آموزش صحیح نخ دندان کشیدن کودکان نیز باید به آن ها آموزش دهید که ابتدا نخ دندان به گونه ای استفاده کنند که بین انگشت شست و سبابه قرار گیرد؛ سپس آن را به آرامی به حرکت درآورند. در مورد نخ دندان کشیدن، باید به کودک خود آموزش دهید تا توجه بیشتری به تمیز کردن دندان های عقبی داشته باشند.

رژیم غذایی سالم

علاوه بر روش های مختلفی که برای حفظ سلامت دهان و دندان وجود دارد، مصرف غذا های مناسب نیز می تواند به جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان کمک کند. در این مورد می توان به رژیم های غذایی مختلف که حاوی منیزم هستند اشاره کرد. این نوع مواد غذایی تاثیر بسیار زیادی در سلامت دندان ها خواهند داشت.
غلات کامل یکی از منابع اصلی غذایی حاوی منیزیم و کربوهیدرات های پر فیبر هستند. این مواد همچنین حاوی آهن و ویتامین های گروه B می باشند که در سلامت لثه نیز تاثیر گذار هستند.

انجام فلوراید تراپی کودکان

یکی از روش های مرسومی که برای جلوگیری از پوسیدگی دندان کودکان وجود دارد، انجام فلوراید تراپی می باشد. این روش شامل استفاده از فلوراید به منظور ضدعفونی کردن دندان می باشد که مقاومت دندان های شیری را در برابر پوسیدگی های مختلف بالا می برد.

در این روش متخصص دندانپزشکی کودکان ابتدا دندان ها را تمیز می کند که این را به کمک خمیر مخصوص و برس های خاصی انجام می دهد. پس از آن، فلوراید به سطح دندان ها مالیده می شود که می توان آن را به صورت ژل یا وارنیش مورد استفاده قرار داد. پس از آن، باید کودک آب دهان خود را چند بار خالی کند. در این مرحله تا حدود نیم ساعت نباید دهان را شست و شو داد.

عوارض عدم رعایت بهداشت دهان و دندان

عدم رعایت بهداشت دهان و دندان می تواند منجر به مشکلات زیر شود:

• پوسیدگی دندان: پوسیدگی دندان یکی از شایع ترین مشکلات دندانی است که می تواند باعث درد، حساسیت و عفونت دندان شود.
• لثه درد: التهاب لثه می تواند منجر به درد، تورم و خونریزی لثه شود.
• بوی بد دهان: بوی بد دهان می تواند ناشی از پوسیدگی دندان، بیماری لثه یا خشکی دهان باشد.
• عفونت دندان: عفونت دندان می تواند باعث درد شدید، تب و تورم صورت شود.

با آموزش بهداشت دهان و دندان به کودکان و رعایت نکات بهداشتی، می توان از بروز این مشکلات جلوگیری کرد.

عوامل پوسیدگی زا

در سنین کودکی به دلیل علاقه ی بالایی که به خوردن تنقلاتی مانند چیپس و پفک وجود دارد، علاوه بر ارزش تغذیه ای پایین آن ها، امکان پوسیدگی دندان را بسیار بالا خواهد برد. علاوه بر این ها، خوردن شکلات و شیرینی به صورت مکرر نیز از علایق اکثر کودکان می باشد که زمینه ساز پوسیدگی دندان خواهند شد.

دکتر الهام توکلیان متخصص دندانپزشکی کودکان  در زمینه ترمیم دندان های شیری از جمله عصب کشی دندان کودکان فعالیت می کند که با استفاده از بروزترین روش های روز، تکنیک های ترمیمی مختلف را در محیطی آرام و ایمن انجام می دهد.